تصور کنید به تماشای مسابقه فوتبال رفته‌اید و یک فرد منزجر کننده کنارتان می‌نشیند. او بلند فریاد می‌زند، و نوشیدنی‌اش را روی شما می‌ریزد و تیم شما را مسخره می‌کند. چند روز بعد که در حال قدم زدن در پارک هستید ناگهان باران می‌گیرد. چه کسی پیدا می‌شود که چترش را با شما شریک شود؟ همان فردی که در مسابقه فوتبال با او آشنا شده بودید.
آیا بر اساس برخورد دوم نظرتان را درباره او عوض می‌کنید؟ یا این‌که بر اساس برداشت اولتان رفتار کرده و چندان به او محل نمی‌گذارید؟ تحقیقات در روانشناسی اجتماعی نشان می‌دهد که ما در شکل دادن به برداشت‌هایی ماندگار از دیگران بر اساس رفتارهایشان سریع هستیم. ما به راحتی از پس انجام این کار بر می‌آییم؛ با مشاهده یک رفتار، مانند یک کلمه زننده یا یک حرکت ناشیانه صفات شخصیتی پایداری را برای آن شخص استنباط می‌کنیم. با استفاده از برداشت‌هایمان به عنوان راهنما می‌توانیم پیش‌بینی درستی از این‌که افراد در آینده چگونه رفتار خواهند کرد داشته باشیم.
با داشتن این دانش که اولین باری که او را در زمین فوتبال دیدید به نظرتان این‌طور آمد که آدم زننده و نامطبوعی است؛ لابد انتظار دارید که در آینده رفتارهای مشابه بیشتری را از او ببینید. در این صورت، ممکن است تصمیم بگیرید دفعه بعد که او را دیدید از او دوری کنید. با این حال، با دریافت اطلاعات جدید می‌توانیم برداشتمان را نسبت به دیگران تغییر دهیم. پژوهشگران رفتار شناسی الگوهای ثابتی را که به نظر می‌رسد فرایند به روز رسانی برداشت‌ها را هدایت می‌کند شناسایی کرده‌اند.
از طرفی، کسب اطلاعات خیلی منفی و غیر اخلاقی درباره یک فرد معمولاً اثر قوی‌تری نسبت به کسب اطلاعات خیلی مثبت و اخلاقی دارد. پس متاسفانه برای این دوست جدیدمان که در مسابقه فوتبال با او آشنا شدیم، رفتار زننده او در بازی فوتبال ممکن است به رفتار خوبش در پارک غلبه کند. تحقیقات حاکی از آن است که این جهت گیری به خاطر آن است که رفتارهای غیر اخلاقی قابل شناسایی‌تر و یا نشان دهنده‌ی شخصیت واقعی یک فرد هستند. پس با این منطق وقتی پای به روز رسانی اطلاعات به میان بیاید بد همیشه از خوب قوی‌تر است.
خوب البته نه الزاماً. به نظر می‌آید انواع به خصوصی از این اطلاعات به دست آمده منجر به جهت گیری منفی نمی‌شوند. برای مثال هنگامی که درباره توانایی‌ها و شایستگی‌های فرد دیگری آگاهی پیدا می‌کنیم؛ این جهت گیری برعکس می‌شود. در این شرایط این اطلاعات مثبت است که وزن بیشتری پیدا می‌کند. برگردیم به مسابقه فوتبال اگر بازیکنی گل بزند در نهایت تاثیر قوی‌تری بر روی برداشت شما از توانایی‌هایش می‌گذارد، نسبت به زمانی که توپ را گل نکند. هر دو جنبه‌ی داستان به روز رسانی اطلاعات، در نهایت بسیار استوار هستند.
در مجموع، رفتارهایی که به عنوان رفتارهای کمتر رایج شناخته می‌شوند، مانند رفتارهای به شدت غیر اخلاقی و و اعمال بسیار شایسته، همان‌هایی هستند که مردم تمایل دارند هنگام شکل‌دهی و به روز رسانی برداشت‌ها به آن‌ها اهمیت بیشتری دهند. حال زمانی که ما برداشت‌هایمان را به روز می‌کنیم در مغز چه اتفاقی می‌افتد؟ با استفاده از FMRI یا تصویر برداری تشدید مغناطیسی کارکردی، دانشمندان یک شبکه گسترده از نواحی مغز را شناسایی کرده‌اند که به اطلاعات جدیدی که با اطلاعات گذشته همخوان نیستند واکنش نشان می‌دهد. این‌ها شامل آن نواحی مغز که مرتبط با ادراک اجتماعی، توجه و کنترل شناختی هستند می‌شود.
علاوه بر این، هنگام به روز رسانی برداشت‌ها بر اساس رفتار افراد، فعالیت در ناحیه جانبی غشای جلویی مغز و شیار گیجگاهی فوقانی با ادراک از میزان تکرار آن رفتارها در زندگی روزمره ارتباط پیدا می‌کند. به عبارت دیگر، به نظر می‌رسد که مغز خواص سطح پایین آماری رفتارها را دنبال می‌کند تا تصمیم‌های پیچیده درباره شخصیت دیگر افراد بگیرد. مغز باید تصمیم بگیرد که آیا رفتار این فرد معمولیست یا غیر عادی؟
در مورد داستان تبدیل شدن آن طرفدار نفرت انگیز مسابقه فوتبال به یک انسان نیکوکار، مغز شما می‌گوید “طبق تجربه من تقریباً هرکس دیگری هم بود چترش را با دیگری شریک می‌شد، ولی جوری که این فرد در مسابقه فوتبال رفتار کرد غیر عادی بود.” و در نتیجه شما تصمیم می‌گیرید که بر اساس برداشت اولتان رفتار کنید.
در این دانسته‌ها نتیجه اخلاقی خوبی وجود دارد: مغز شما و به طور کلی خود شما شاید در مقایسه با رفتارهای خیلی مثبت و اخلاقی، بیشتر به رفتارهای خیلی منفی و غیر اخلاقی افراد اهمیت می‌دهید. ولی این یک نتیجه مستقیم از نادر بودن نسبی آن رفتارهای بد است. ما بشتر عادت داریم که مردم اساساً خوب هستند. مثلاً وقت خود را صرف کرده و به یک غریبه نیازمند کمک می‌کنیم. در این شرایط، بد ممکن است قوی‌تر از خوب باشد. ولی فقط به خاطر این‌که خوبی فراوان‌تر است.
به آخرین باری که فردی را بر اساس رفتارش قضاوت کرده‌اید فکر کنید. مخصوصاً زمانی که واقعاً احساس کردید که نظرتان را درباره آن شخص عوض کرده‌اید. آیا رفتاری که باعث شد برداشتتان را نسبت به او عوض کنید چیزی بود که از هر کسی انتظار انجام آن را داشتید، یا آن‌که رفتاری کاملاً غیر عادی بود؟
ترجمه‌ی زیرنویس : علی اردکانی
ویراستار : Amir EF
گوینده : حامی امین و شکوفه عزیزی
مدیر دوبلاژ : محسن فرمایشیان
ضبط شده در استادیو نواژه
Created by : TED-Ed
از سایت گمانه
